12 Eylül darbecileri Evren ve kuvvet komutanlarının yargılanıp yargılanmayacağı, nerede ve nasıl yargılanacağı "çok bilinmeyenli denkleme" dönüştü. Kimi hukukçular Yüce Divan'ı işaret ederken, TBMM Anayasa Komisyonu'nun AKP'li Başkanı Kuzu, "Memlekette mahkeme mi yok?" diyerek Yüce Divan'ın söz konusu olmadığını söyledi.
Hükümet referandum sürecinde “12 Eylül’den hesap sorulacak” propagandası yaptı, ancak darbeyi yapan Kenan Evren ve dönemin kuvvet komutanlarının nerede ve nasıl yargılanacağı “çok bilinmeyenli denkleme” dönüştü. Bazı hukukçular Evren’in Yüce Divan’da, bazıları da ağır cezada yargılanması gerektiğini savunuyor. TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu, “Yargılanacak yer bulunur” dedi.
Özel yetkili Ankara Cumhuriyet Başsavcı Vekilliği’nin “görevsizlik” kararı vermesi, Evren ve arkadaşlarının nerede yargılanacağı tartışmalarını gün yüzüne çıkardı. Hükümet temsilcileri, referandum öncesinde geçici 15. maddenin kaldırılmasıyla “12 Eylül’den hesap sorulacağını” öne sürüyordu. Ancak muhalefet ve hukukçular ise Evren’in nasıl yargılanacağına açıklık getirilmesini istemişti.
Anayasa paketinin referandumda kabul edilmesinin ardından suç duyuruları üzerine özel yetkili Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Evren ve dönemin kuvvet komutanları hakkında soruşturma başlattı. Savcılık, uzun süre incelediği suç duyurularına ilişkin görevsizlik kararı verdi ve dosyayı Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderdi. Bu noktada da dosyanın nereye gönderileceği merak konusu oldu. Yeni Ankara Cumhuriyet Başsavcısı İbrahim Ethem Kuriş, konuyla ilgili bir başsavcı vekili görevlendirebileceği gibi, dosyayı Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’na da gönderebilecek.
Öte yandan, suç olarak gösterilen 12 Eylül darbesinin zamanaşımına uğrayıp uğramadığı konusunda da bir karar verilmedi. Dosyanın gönderileceği yeni savcılık, bu konuda da karar vermek zorunda olacak.
‘Çok bilinmeyenli denklem’
YARSAV Kurucu Başkanı Ömer Faruk Eminağaoğlu, yaşananları “çok bilinmeyenli bir denklem” olarak nitelendirdi. Geçici 15. madde kaldırılırken kimin nerede yargılanacağının açıkça yazılması gerektiğini belirten Eminağaoğlu, “Ancak o halde yargılama olabilirdi. Kenan Evren Cumhurbaşkanlığı da Genelkurmay Başkanlığı da yaptı. Hangi sıfatla nerede yargılayacaksın? CHP geçici 15. madde kaldırılırken kimin nerede yargılanacağına ilişkin önerge verdi. Ancak AKP bunu reddetti. O önergenin kabulü gerekiyordu. AKP’nin asıl karın ağrısı şimdi ortaya çıktı. Çünkü şov yaptılar. Şu an ortada garip bir tablo var” diye konuştu.
Ankara Barosu Başkanı Prof. Dr. Metin Feyzioğlu da anayasa değişikliğinin ardından kuvvet komutanlarının Yüce Divan’da yargılanması gerektiğini söyledi.
Burada tartışılacak diğer bir konunun “Darbe görev suçu mudur değil midir” sorusu olduğunu kaydeden Feyzioğlu, “Ama zaten görevde yetkinin kötüye kullanıldığı durumu olduğu için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın Yüce Divan’ın savcısı sıfatıyla konuya bakması gerekiyor. Kuvvet komutanlığı sıfatıyla bir darbe planlanıyorsa bunu mesai saati dışında ve yetkisini hiç kötüye kullanmadan yaptığını söyleyemezsiniz. Görevden kaynaklanan yetkisini ve nüfuzunu kötüye kullanarak bir darbe planlanabilir. Bu da tipik bir görev suçudur” dedi.
Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu ise darbenin görev suçu olmadığını savunarak, “Burada Yüce Divan olmaz. Darbe yapmak bunların görevi ve yetkisi değildir. Burası bir defa kapalıdır. Kimse bunu düşünmesin” diye konuştu.
Konuya, ağırlaştırılmış müebbete hangi mahkemeler karar veriyorsa o mahkemelerin bakması gerektiğini söyleyen Burhan Kuzu, “Elbette ağır ceza mahkemeleri bakıyor. Burada tek engel zamanaşımı var mı yok mu? Bunu çözdükten sonra yargılanacak yer bulunur. Memlekette hâkim mi mahkeme mi yok yani?” değerlendirmesini yaptı.
Konuyla ilgili bir uyum yasası çıkarmayacaklarını dile getiren Anayasa Komisyonu Başkanı Kuzu, “Mevcut ceza yasası neyse o uygulanacak. O çerçevede yargılanacak. Biz uyum yasası çıkarsak ve desek bunları filan mahkeme yargılar. Bunun bir anlamı yok” diye konuştu.
ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.