Suriye bataklığı ve bir rapor

Uluslararası kriz grubu (ICG) dünyanın çeşitli bölgelerinde insanlığa ciddi zararlar verebilecek anlaşmazlıkları inceleyen, bunların anlaşılması ve çözümü için öneriler üreten bağımsız bir kuruluştur. Merkezi Brüksel'dedir ama İstanbul dahil dünyanın çeşitli kentlerinde yerel-bölgesel büroları vardır. Bu bürolardaki uzmanlar, sürekli olarak yöresel anlaşmazlıkları ve çatışma konularını inceler ve yararlı raporlar düzenler. Bu raporlar, yasa yapıcılar, uygulayıcılar ve güvenlik kurumlarınca dikkatle izlenir.

Bu grup Türkiye'nin sorunları üzerinde de çok kafa yordu. Kürt sorunu, Kıbrıs ve şimdi de Suriye konusunda raporlar hazırladı. Son çalışmasının başlığı şöyle: Suriye Bataklığının Türkiye'ye Artan Maliyeti (Avrupa Raporu N 230 | 30 Nisan 2014)

Raporun başlıca bulgu ve önerileri şöyle:

*Türkiye'ye sığınan Suriyeli göçmenlerin sayısı sürekli artıyor. Şu anda sığınmacıların sayısı resmi olarak 720.000'den fazla, belki de bir milyon. Bu sayı arttıkça Türkiye'nin üç yıldır süren krizden olumsuz olarak etkilenme olasılığı da artacak.

*Kriz grubunun açık kaynaklardan edindiği bilgiye göre 75'ten fazla Türk vatandaşı savaşın sınır aşan etkisiyle hayatını kaybetti.

*Türkiye, sığınmacıların ihtiyacını karşılamak için büyük fedakârlık yapıyor ama bunun bir sınırı var. Suriyeli sığınmacıların barınma ihtiyacını gidermek için Ankara ve uluslararası toplum bir anlaşmaya varmalı. Örneğin uluslararası yardım kuruluşları veya bağışçı devletler Suriyeliler'e şartlı nakit veya barınma desteği sağlarken, Türkiye hükümeti de bu amaca yönelik konut stokunu artırmalı.

*Suriyeliler'in kayıt işlemleri ve sosyal haklara ulaşımındaki boşluklar ortadan kaldırılmalı. Bunun için Türkiye, Nisan 2013 tarihli yabancılar ve uluslararası koruma yasasını genişletmeli. Suriyeli mültecilere tek tip kimlik, çalışma izni, mesleki yeterlilik sertifikası vermeli ve sosyal hizmetler ile eğitime tam erişimlerini sağlamalı.

*Türkiye hükümeti ile uluslararası camia, insani yardım konusunda daha yakın işbirliği yapmalı. Ankara, uluslararası sivil insani yardım kuruluşlarının kayıt işlemlerini ve faaliyetlerini daha da kolaylaştırılmalı.

*Suriye'ye giden insani yardımlar için gerek yol, gerekse çalışanların güvenliği için ciddi çaba sarf edilmeli. İnsani yardımın sürekliliği sağlanmalı. Bu nedenle BM'ye mümkün olan en geniş sınır ötesi insani yardım operasyonunu onaylaması için baskı yapmalı.

*AB'nin, uluslararası camia ve yardım kuruluşlarının, Türkiye'de sağlık, eğitim ve temel hizmetler altyapısını kuvvetlendirmesi sağlanmalı.

*AB, daha fazla Suriyeli'ye Avrupa'da geçici barınma sağlamalı, daha çok aile birleşmesine izin vermeli ve Suriyeli mültecilerin sınır dışı edilmesini önlemeli.

*Türkiye, Suriye savaşını keskinleştiren dış müdahaleleri azaltmaya çalışmalı. Bu özeni kendi çabalarında da göstermeli.

*Dış politikasında mezhepsel ve etnik açıdan daha tarafsız bir pozisyona yönelmeli. İran dahil bölgesel muhatapları ile açık iletişimini sürdürerek Suriye'de süren savaşın komşu ülkelerdeki çelişkileri uyararak büyümesini engellemeye çalışmalı.

*Özetle kriz grubu, bize üstlendiğiniz insani yardım ve desteği sürdürün ama dış politikanızda etnik ve mezhepsel bir duruştan uzak durun; bu, bölgede ayrışmayı ve çatışmayı artıran bir durumdur ve nerede duracağı belli olmaz ama tahribatı büyük olur diyor.

*Hükümetimiz bu mesajı anlamış olmalı ki son dönemde Suriye konusunda daha ihtiyatlı ve heyecansız bir tavır sergiliyor.