Koalisyon ve balon teorisi

“Nasıl mutlu olunur” konulu bir konferansa 300 kişi katılmış. Konuşmacılardan biri, izleyicilerin katılımıyla bir deney yapacağını söylemiş ve hepsinin işbirliğini istemiş. Her birine bir balon vermiş ve üzerine isimlerini yazmalarını istemiş.

Üzerine isim yazılan balonları almış ve başka bir odaya koymuş. Sonra katılımcılara dönüp üzerinde adlarını yazdıkları balonları bulmaları için beş dakika süre tanıdığını söylemiş.Bir koşuşturmaca başlamış. 300 kişi aynı odaya girip çıkmaya çalışırken birbirine çarpmışlar, ezmişler ve engellemişler. Gerilimler çıkmış, tam bir kargaşa yaşanmış. Beş dakikanın sonunda kimse balonunu bulamamış.

Bunun üzerine konuşmacı başka bir yöntem denemeyi önermiş. Bu kez her kişi önüne gelen balonu alacak, üzerinde ismi yazan kişiye seslenecek ve balonunu ona verecek. Bu öneriyle harekete geçen katılımcılar birkaç dakika içinde balonlarını ellerine almışlar. İşbirliği, kargaşayı, gerginliği ve başarısızlık duygusunu önlemiş.

Konuşmacı vermek istediği mesajı şöyle dile getirmiş: “Biraz önce şahit olduğunuz senaryo her gün yaşadığınız bir durum. Hepimiz kendi şahsi çıkarımızı kovalayıp kendi adımıza mutluluğu ararken aynı amacı taşıyan insanlarla karşılaşıyoruz, çarpışıyoruz ve pek azımız istediğimizi elde ediyoruz. Oysa bizim başarımız ve mutluluğumuz başkalarının başarısı ve mutluluğu ile bağlantılı. Biz kendi amaçlarımızı gerçekleştirmeye çalışırken onlara da el versek başarı ve mutluluğu çoğaltır, paylaşırız.”

Koalisyon tartışmalarının yaşandığı bugünlerde bu öykünün sunduğu ahlaki ders duruma uygun sanırım. Önemli olan kimin hükümeti kuracağı değil, bu toplumun ortak çıkarlarını hiçbir kişi, zümre veya partiyi düşünmeden gözetmek.

Madem toplum farklı kümelerin bir araya gelmesinden oluşuyor, siyasete düşen görev bu çeşitliliği çatıştırmadan ve azami verimlilikle yönetmek. Bu toplumsal gerçekliğe siyaseten süreklilik kazandırmak. O halde olası bir koalisyon hükümetinin hangi ilkeleri benimseyeceği ve nasıl bir programa sahip olacağı önemli. Gerisi idari bir süreç.

İçinde yer alacağı bir hükümetten ne beklediğini CHP ilan etti. Onu MHP izledi. Her iki partinin açıklanan ilkelerinde benzerlikler var; yani uzlaşmaları zor değil. Ortaya koydukları “olması gerekenler” listesi HDP’nin şimdiye dek söyledikleriyle uyuşuyor. O halde HDP de onlara katılabilir veya bir CHP-MHP azınlık hükümetini dışarıdan destekleyebilir.

Ama MHP, etnik milliyetçiliğin “Türk’ü koruma” refleksi sonucu oluşan Kürt alerjisini aşıp HDP’nin içinde bulunduğu formüllere yanaşmazsa, herkesin kendi balonunu aradığı kargaşa hali yaşanabilir.

O zaman AKP’li koalisyon formülleri kaçınılmaz olacak. Bu durumda şu olasılıkları beklemeliyiz: 1- AKP kendisiyle ilişkilendirilen hiçbir aklama, hesap verme ve sistemde yol açtığı sapmaları düzeltme işlemine ciddi ölçüde izin vermeyecek. Yeni bir düzen kurulamayacağı gibi bozulmuş olanın da tamiri mümkün olamayacak. 2- AKP dışında kurulamayan hükümetlerin kendisini göstermesi, başarı kazanarak AKP’yi aşındırması gerçekleşmeyecek. Bir sonraki seçimde AK Parti yeniden tek başına hem de diğerlerinin başarısızlığının üzerine basarak iktidar olacak. Bugün bıraktığı yerden devam edecek.

Bu olasılık seçmene anlatılabilir cinstense, isteyen parti buyursun, “Benim kırmızı çizgilerim var, onunla olurum, bununla olmam” desin.

Demokrasilerde bir tek kırmızı çizgi vardır o da insanın incinmemesi, köleleştirilmemesi ve tehdit edilmemesi; bu doğrultuda geri alınamayacak haklarının olması… Gerisi çeşitli çıkarları gizleyen söylemlerdir.