Kürtler birleşiyor, dengeler değişiyor

Yakın zaman önce dört hükümet Kürtlere karşı birleşir, onlar ayrı telden çalardı. Şimdi durum tam tersine dönüyor.

Bir uluslararası Kürt konferansı için ‘hazırlık’ toplantıları dün Irak’taki Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) merkezi Erbil’de, KYB Başkanı Mesud Barzani ev sahipliğinde başladı.

Toplantılara Kürtlerin yaşadığı Türkiye, Irak, İran ve Suriye’den Kürt partilerinin yanı sıra sivil toplum kuruluşları da katılıyor. Bu tür toplantılar daha önce de Brüksel, Ankara, Diyarbakır ve Erbil’de yapılmıştı. Ama bu defa niyet edilen, kapsam ve zamanlama bakımından en önemlisi olacağa benziyor; belki de gerçek anlamda ilk uluslararası Kürt konferansı olacak.

Konferansa mevcut Kürt siyasi hareketlerinin en eskisi olan, Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ev sahipliği yapacak ama sahne de başroller de PKK’nın olacak gibi görünüyor. Konferansa bu dört ülkede de örgütlü silahlı ve silahsız örgütlerle katılan tek hareket PKK; tam açılımıyla Kürdistan İşçi Partisi. Türkiye’de PKK ile aynı kitle tabanını paylaşan Barış ve Demokrasi Partisi’ni (BDP) bir kenarda tutarsak, tıpkı PKK gibi Türkiye’de yasadışı olan KCK, konferansın katılımcılarından. Diğer üç ülkede PKK çizgisindeki hareketler ise şunlar: Irak’ta Kürdistan Demokratik Çözüm Partisi (PÇDK), İran’da Kürdistan Özgür Hayat Partisi (PJAK) ve Suriye’de Demokratik Birlik Partisi (PYD); hepsi konferansa davetli.

Bundan önceki uluslararası Kürt konferansı girişimleri, Türk hükümetlerinin Barzani üzerine uyguladığı baskı sonucunda PKK ve PKK bağlantılı örgütlerin davet edilememesi nedeniyle ya yapılamamış ya da deyim yerindeyse ölü doğmuştu.

Bu defa durum farklı; özellikle de zamanlama ve siyasi atmosfer bakımından...

Nice umutlar beslenen Arap Baharı, Suriye’de karaya oturdu, Mısır’da su almaya başladı, battı batacak. Ama Suriye’deki kaostan, Suriye iç savaşa girmeden önce Türkiye’nin de önemli katkılarıyla Suriye Kürtleri kârlı çıktı. Abdullah Öcalan’ın izinden giden PYD’liler belki de bütün Suriye muhalif güçleri içinde ne yapmak istediğini bilen ve sadece dışarıdan gelecek yardıma bel bağlamayan, gerçekten örgütlü tek gruptu.

Ortaya El Kaideci El Nusra’nın çıkıp Suriye’de işlerin sarpa sarmaya başladığı 2012 güzünde Başbakan Tayyip Erdoğan, PKK ile diyalog yoluyla Kürt sorununa siyasi çözüm bulup kan dökülmesine son vermek amacıyla bir girişim başlattı. Türkiye bu adımı atar atmaz, o zamana dek PJAK ile şiddetli çatışmalar içindeki Tahran, Kandil’e elini uzattı, Ankara’dan uzaklaştı.

O arada Suriye’de PYD, Türk sınırı boyunca özerkliğe doğru adımlarını hızlandırdı. Nusaybin karşısındaki Kamışlı, Ceylanpınar karşısındaki Resulayn, Akçakale karşısındaki Telabayd, PYD kontrolüne geçti; Kilis ve Reyhanlı’ya neredeyse eşit uzaklıkta bulunan Efrin zaten Suriye’deki PKK’nın kalesi durumundaydı; Türkiye’ye geçiş üssü sayılıyordu.

PYD, Erbil konferansına ‘Suriye’de Kürt devrimi’ galibi olarak gidecek. Bu tabii İran’la ateşkes sağlamış, Türkiye ile de barış görüşmeleri yapan PKK açısından ciddi bir kazanım olarak görülüyor.

Erdoğan, Kürt sürecinden dönüş olmadığını daha geçenlerde tekrarladı. Sorun şu ki, Kürt sorunu giderek daha çok uluslararası nitelik kazanıyor, PKK da hem Türkiye’de hem de bölgede giderek zemin kazanıyor. Öcalan ve Kandil Ankara’yla kötü polis-daha kötü polis oynamaya çalıştıkça Erdoğan’ın işi daha da zorlaşıyor.

Kürtler nihai hedeflerini saklamıyor: Kürtlerin bağımsızlığı davası. Toprak bütünlüğü olmazsa, Schengen anlaşması türünden geçirgen sınırlar modeli, bugün olmazsa yarın. Nihai adım böyleyken sıradaki adım ne olacak? İşte o, Erbil konferansında konuşulacak.

Yakın zamana dek Kürtler ayrı telden çalarken Türkiye, İran, Irak, Suriye onlara karşı birleşiyordu. Şimdi dört hükümet ayrı telden çalıyor, Kürtler birleşiyor. Belki de bölge tarihinde ilk kez görülen bu durum, işin içine petrol ve gaz da girdiği düşünülürse, bölgedeki siyasi dengeleri değiştirebilir.