İsrail ile Hamas arasında Mısır’ın arabuluculuğunda, beş yıldır Gazze’de tutulan İsrailli asker Gilad Şalit karşılığında İsrail cezaevlerinde bulunan 1027 Filistinli mahkûmun serbest bırakılmasını öngören anlaşmanın detayları açıklandı. Almanya ve Türkiye’nin de dahil olduğu müzakereler, Hamas’ın, görüşmeleri yürüten üst düzey yetkilisi Mahmud Zahar’ın dediği gibi, “64 ay süren temaslar sonunda son bir hafta içinde yapılan ve saatler süren çetin pazarlıklar sonucunda anlaşmayla sona erdi.”
‘Olabilecek en iyisi’
İsrail ve Hamas’ın önceki akşam anlaşmaya vardığı haberleri gelirken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu kabineyi acil toplantıya çağırarak takas anlaşmasını görüştü. İsrail kabinesi de anlaşmayı geç saatlere kadar devam eden toplantısında onayladı. Şalit karşılığında 27’si kadın 1027 Filistinli tutuklunun salıverilmesini öngören anlaşmaya kabinenin 26 üyesi “evet” derken, Dışişleri Bakanı Lieberman, Ulusal Altyapı Bakanı Uzi Landau ve Başbakan Yardımcısı Moşe Ya’alon karşı çıktı. Netanyahu, kabine toplantısı sonrası “çetin müzakerelerin ardından olabilecek en iyi anlaşmayı yaptıklarını” söylerken, Hamas lideri Halid Meşal de anlaşmayı “Filistin halkı için bir zafer” şeklinde niteledi. Meşal anlaşmaya katkılarından ötürü Türkiye, Katar ve Almanya’ya da teşekkür etti. Bu arada Meşal’in, anlaşma öncesinde Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nu arayarak anlaşmanın içeriğine dair bilgi verdiği öğrenildi.
Mısır istihbaratının zaferi
Haaretz gazetesinin haberine göre, Hamas adına Mahmud Zahar’ın katıldığı görüşmelerde, Mısır heyetinde istihbarat yetkilisi Murad Muvafi ve müzakereleri yürüten yardımcısı Muhammed İbrahim’in liderlik ettiği istihbaratçılar yer aldı. Alman arabulucuların da bulunduğu görüşmelere İsrail adına, hükümetten Ofer Dekel ve Hagai Hadas dışında İsrail istihbaratı Mossad’ın üst düzey isimlerinden David Meidan katıldı.
2006’da 19 yaşında ve onbaşı rütbesinde olan Şalit’in kaçırılmasının ardından İsrail, Filistin topraklarına pek çok operasyon düzenledi. İsrail cezaevlerinde halen, aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu en az 6 bin Filistinli tutuklu bulunuyor. Bunlardan 5 bini ağır suçlardan hüküm giymiş durumda. Diğerleriyse herhangi bir suç yöneltilmeden tutuluyor.
Takas altı gün içinde başlayacak
Takas kapsamında ilk aşamada, Şalit’in Mısır’a teslim edilmesiyle birlikte, 280’i müebbet hapis cezasına mahkûm olan 450 Filistinli tutuklu serbest bırakılacak. Tutukluların kalan bölümünün salıverilmesi ise gelecek iki ay içinde Şalit’in Mısır’dan İsrail’e dönmesinin ardından yapılacak. Tutuklu takasının ilk aşamasının altı gün içinde gerçekleşmesi bekleniyor. Anlaşma çerçevesinde 55’i Hamas mensubu 110 tutuklu, Batı Şeria ve Doğu Kudüs’teki evlerine geri dönecek; çoğunluğu Hamas üyelerinden 131 Gazzeli tutuklu da yine Gazze’ye geri gönderilecek; Batı Şerialı 203 tutuklu Gazze’ye sürgün edilirken, Batı Şerialı 40 kişilik bir diğer grup ise aralarında Türkiye’nin de bulunduğu çeşitli ülkelere gönderilecek; İsrailli Arap 6 tutuklu ise evlerine dönebilecek. Serbest bırakılacak 27 kadın arasında yer alan Ahlam Tamimi ile Amna Muna ülke dışına sürgün edilecek. Batı Şeria’ya ve Doğu Kudüs’e gidebilecek Filistinli tutukluların yaklaşık yarısı sınırlamalara tabi tutulacak; bunlardan bazılarının yaşadıkları yerden bile çıkmaması öngörülüyor.
Netanyahu ‘hata’ demişti
Öte yandan takas anlaşmasının içeriği, Netanyahu’nun, 1995’te böyle takasların hata olduğunu yazdığı kitabını akıllara getirdi. Netanyahu, “Terörle Mücadele: Demokrasiler İçeride ve Dışarıda Teröristleri Nasıl Yenebilir” adlı kitabında, kaçırılan askerler karşılığında terörist takası yapılmasının “İsrail’in defalarca yaptığı bir hata” olduğunu yazmış, “teröristlerin serbest bırakılmasının faydasının en iyi ihtimalle anlık olabileceği” yorumunu yapmıştı.
Bu arada, Gazze’deki Hamas rejiminin, bu takastan önemli ölçüde güçlenmiş çıkacağı yorumu yapılıyor.
Peres: Erdoğan’ın tavrı sürpriz oldu
İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres, Gilad Şalit’in serbest bırakılması için Türkiye’nin gösterdiği çabaları ve özellikle Başbakan Erdoğan’ı övdü. İsrail hükümetinin Şalit görüşmelerindeki temsilcisi David Meidan’ı kabulünde konuşan Peres, Erdoğan’ın izlediği tutumun kendisi için hoş sürpriz olduğunu belirterek, iki ülke arasındaki diplomatik krize rağmen Türkiye’nin Şalit’e yaklaşımını “Her şeyi bir yana bıraktılar ve insani boyutu siyasi boyuttan önde tuttular” sözleriyle ifade etti ve “Bana bunun (Türk) istihbarat servislerine birlikte çalışma talimatı veren Erdoğan’ın emriyle yapıldığı söylendi” dedi. Şalit’in serbest bırakılması konusunda Başbakan Erdoğan, son olarak temmuzda devreye girmişti. Tutsak askerin babası Noam Şalit, İsrailli Türk işadamı Eliko Dönmez aracılığıyla Erdoğan’a mektup göndererek Hamas’ı ikna etmesini talep etmişti.
ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.