ABD yönetiminin tam da Türkiye ile Brezilya İran’la nükleer anlaşma sağlamışken BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyelerinin desteğini aldığını söyleyerek gündeme aldırdığı dördüncü yaptırım paketinin en çarpıcı kısımlarını İran gemilerinin denetimi ve ağır silah satışı yasağı getirilmesinin oluşturuyor. Tasarının İran gemilerinin denetimi dahil ekonomik maddelerinin uygulanması koşulları muğlak tutulmuş.
Salı gecesi ilk kez görüşülen ve bir ay kadar sonra oylamaya sunulması beklenen 10 sayfalık tasarı, daha önceki üç pakette yer alan silah satışı ambargosu ile İran liderliği, ordusu, Devrim Muhafızları’ndan üst düzey yetkililerin yurtdışındaki faaliyetlerinin engellenmesinin çapını genişletiyor.
Ancak ABD’nin başta koyduğu İran’ın en büyük ekonomik teşekkülü haline gelen Muhafızlarla bağlantılı hemen her sektördeki şirketlere ağır darbe indirilmesi, İran’ın mali faaliyetlerinin bloke edilmesi gibi hedefler, İran ile sıkı ekonomik ilişkileri bulunan Rusya ve Çin tarafından hayli sulandırılmışa benziyor.
Zira ekonomik ambargoya sadece genişler görünüyor. Yani istihbaratı edinmek veya ciddiye almak, ilgili ülkenin inisiyatifine kalıyor. Ama ciddiye alanların açık denizlerde İran kargosunu denetlemeye kalkışmaları savaş çıkmasıyla da sonuçlanabilir. Tabii Rusya’nın İran’a S-300 füze savunma sistemleri satma planının silah ambargosu kapsamına girip girmediği merak konusu...
Donanmalar karşı karşıya gelebilir!
Rusya ve Çin’in orjinal taslakta bulunan tam silah ambargosu ve İran merkez bankasının kara listeye alınması gibi sert önlemleri reddettiği belirtilen taslağı BBC, ‘sulandırıldı’ yorumuyla geçerken, Reuters belirsizlikleri ‘Önlemlerin çoğu bağlayıcı değil’ notuyla geçti. Guardian ise gemilerin denetimiyle ilgili olası krize ‘Böyle bir politika ABD donanması ve İran gemilerini karşı karşıya getirme tehlikesi yaratıyor’ diye parmak bastı.
Tasarıda uluslararası topluma şu çağrılar var:
* İran’a muharebe tank ve zırhlı araçları, geniş kalibreli top sistemleri, savaş uçak ve helikopterleri, savaş gemileri, füze sistemleri, bunların cephaneliği ve yedek parçalarını satma yasağı.
* Ekte bildirilecek kişilerin diğer ülkelere giriyaptırım, ş veya transit yapmalarına yasak. Ekteki kişi, kuruluşlar ve İslam Cumhuriyeti Armatörlük Şirketi’ne (IRISL) 2006 tarihli BM kararındaki mal varlıklarının dondurulması maddesinin uygulanması...
* Ülkelerin, önceki BM kararlarında İran’a satışı ve nakliyesi yasaklanan konvansiyonel silah ve nükleer silah parçası gibi maddeleri içerdiği istihbaratını almaları halinde, İran’a giden ve İran’dan gelen tüm kargoları kendi topraklarında limanları ve havaalanları da dahil olmak üzere denetlemeleri
‘Şüpheli istihbarat’la rıza alınarak...
* Yine açık denizlerde aynı istihbarat durumunda bayrağı çekilmiş ülkenin rızasını almak koşuluyla gemilerin de denetlenmesi. Denetimi yapan ülkenin BM’ye beş gün içinde bununla ilgili ayrıntılı rapor göndermesi...
* Aynı istihbarat halinde İran’ın sahip olduğu ya da kontrat yaptığı gemilere hizmet sağlanmaması.
* Kargo denetimlerinde yasaklı malzemenin bulunması halinde devletlerin buna el koyması.
* İran hava kargo birimi ve IRISL’in yaptırımlardan kaçmak için araçlarına yeni isimler vermeleri gibi adımlarından haberdar olan devletlerin bunu bildirmesi.
* Silah üretimi, hassasiyeti bulunan nükleer faaliyetler veya nükleer silah geliştirme sistemlerine gideceği istihbaratı halinde para transeferi ve sigorta dahil tüm finans hizmetlerinin engellenmesi.
‘Uyanık olma’ ikazı
* İran bankalarının diğer ülkelerde yeni şube ve temsilcilik açmasının yasaklanması. Bu mali faaliyetlerin belirtilen nükleer faaliyetlere katkıda bulunacağı istihbaratı halinde İran bankalarının diğer ülkelerdeki bankalarla yeni ortak girişim yapması, hissedar olması ya da benzeri ilişkilere girmesinin yasaklanması.
* Diğer ülkelerin mali kurumlarının, söz konusu mali faaliyetlerin daha önce belirtilen nükleer faaliyetlere katıda bulunacağı istihbaratı halinde, İran’da hesap, şube, temsilcilik açmasının yasaklanması.
* Devletlerin Devrim Muhafızları ve IRISL ile iş yapan vatandaşlarından, bu iş ilişkilerinin İran’ın silahlanması ve diğer hassas faaliyetlere katkıda bulunabileceğine dair uyanık olmalarını talep etmesi.
* İran’ın nükler silah başlığı taşıyabilecek balistik füzelerle ilgili faaliyette bulunmasının yasaklanması. Diger ülkelerin İran’a balistik füzelerle ilgili teknolojik katkı ve diğer yardımlarda bulunmasının yasaklanması...
* İran’ın diğer ülkelerde uranyum çıkarılması, zenginleştirilmesi ve balistik füzeyle ilgili faaliyetlere yatırım yapmasının yasaklanması.
ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.