Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) eski üyesi hukukçu Rıza Türmen, bugün Milliyet'teki köşe yazında AİHM'in İspanyol Parlamentosu tarafından kapatılan Herri Batasuna Partisi'nin itirazını reddettiğini belirtti.
Türmen, bu kararı anlatırken, geçtiğimiz dönemde başından bir kapatma davası geçmiş AKP ve halen devam eden DTP'ye yönelik kapatma davasıyla ilgili önemli çıkarımlarda bulundu. Buna göre, AKP yaptığı değişiklik ile AİHM'in verdiği karara ters düşerek partiyi kapatmanın önünü kesmeye çalışıyor, AİHM'in İspanya kararına göre de DTP kapatılabilir.
2002 yılında İspanyol Parlamentosu'nun siyasal partilerle ilgili bir yasa kabul ettiğini hatırlatan Türmen, bu yasanın, demokrasi ve anayasal değerlere açıkça aykırı düşen eylemlerin odak noktası olan siyasal partilerin kapatılabileceğini öngördüğünü yazdı.
Türmen, daha sonra, 2003 yılında, Bask bölgesinde faaliyet gösteren Herri Batasuna partisinin bu yasa gereğince Yüksek Mahkeme tarafından kapatıldığını ve kapatılma gerekçeleri arasında, Herri Batasuna Partisi’nin, terör örgütü ETA ve onun alt kuruluşlarıyla organik bağı bulunduğu, değişik tarihlerde gerçekleştirilen terör eylemlerini kınamaktan kaçındığı, parti sözcüsünün “yasal olan ya da olmayan her yoldan mücadelemizi sürdüreceğiz” gibi beyanları, terörizmi destekleyen afişler asmaları, halkı devlete karşı mücadele etmeye tahrik etmeleri gibi gerekçeler olduğunu anlattı.
Türmen, Yüksek Mahkeme kararının Anayasa Mahkemesi tarafından “bir siyasal partinin terörist saldırıları kınamaktan kaçınmasının bazı durumlarda terörizmi zımnen desteklemesi anlamına geldiği" kararıyla onadığını kaydetti.
Herri Batasuna Partisi'nin bu kararlara karşı AİHM’ye başvurduğunu belirten Rıza Türmen, partinin AİHM Sözleşmesi’nin siyasal parti kurma özgürlüğünü düzenleyen 11. maddesi ile düşünce özgürlüğüne ilişkin 10. maddesinin ihlal edildiğini ileri sürdüğünü yazdı.
AİHM 5. Dairesi'nin, 30 Haziran 2009’da verdiği kararla bu şikâyetleri reddettiğini ve Herri Batasuna Partisi’nin kapatılmasını doğru bulduğunu kaydeden Türmen, AİHM kararının büyük ölçüde Refah Partisi kararına dayandığını vurguladı.
Bu kararın içeriğini ve anlamını çözümleyen Türmen, kararda hem AKP hükümetinin siyasi partilerin kapatılmasını zorlaştıran yasayla yapmaya çalıştığı şeyi hem de DTP'nin kapatma davası sürecine dar önemli çözümlemelerde bulundu.
Türkiye açısından sonuçları
Türkiye açısından Herri Batasuna kararından şu sonuçları çıkarabiliriz:
* Refah Partisi kararı siyasal partilerin kapatılması davalarında AİHM’nin yerleşik içtihadı niteliğini kazanmıştır. RP kararındaki ilkeler bütün benzer davalarda geçerlidir.
* Siyasal partilerin kapatılması sadece şiddet öğesine bağlanamaz. Siyasal partinin önde gelenlerinin ve üyelerinin beyan ve eylemleri bir bütün olarak ele alındığında, önerilen toplum modeli, demokrasinin temel ilkelerine uygun mu? AİHM’nin siyasal parti kapatmalarında kullandığı ölçüt bu. Şiddete teşvik elbette demokrasi ile bağdaşmaz. Ancak demokrasi ile bağdaşmama sadece şiddetle sınırlı tutulamaz.
* Terörist eylemleri kınamama, bunları övme, terörist örgütlerle ilişki kurma siyasal partilerin kapatılmasında dikkate alınacak bir öğedir. Herri Batasuna kararı, AİHM’nin siyasal partilerin kapatılmasına ilişkin tutumunu, yerleşik ilkelerini bir kere daha doğruluyor. Bu bakımdan gerek hükümetin anayasa değişikliği çalışmalarında, gerekse Anayasa Mahkemesi kararlarında göz önünde tutulması yararlı olur."
ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.