• BIST 9010.63
  • Altın 2297.694
  • Dolar 32.3232
  • Euro 35.0564
  • İstanbul 22 °C
  • Diyarbakır 15 °C
  • Ankara 20 °C
  • İzmir 23 °C
  • Berlin 11 °C

Nûbihar’dan Kürt klasikleri dizisi

Nûbihar’dan Kürt klasikleri dizisi
Nûbihar, Bütün Kürt klasiklerini yeniden gözden geçirilerek ve tahkikat yaparak set halinde yeniden yayınladı.

Nûbihar yayınları, yeni bir tasarım ve yeni bir çalışmayla Kürt klasiklerini yayınlıyor.

Bilindiği gibi Nûbihar 1992 yılından bu yana hem dergi hemde yayınevi olarak çalışmalarını sürdürüyor. Şu ana kadar sadece Kürtçe yayın yapan 111 sayı dergi ve 65’e yakın Kürtçe kitap yayınlandı.

Nûbihar dergisinin içeriği ağırlıklı olarak Kürt edebiyatı, kültürü, sanatı ve dili üzerine yapılan çalışmalardan oluşuyor. Yayınladığı kitaplar da genel olarak bu minval üzerine yazılmış kitaplar. Melayê Cizîrî, Feqiyê Teyran, Baba Tahirê Uryan, Ehmedê Xanî gibi bir çok Kürt şairin çalışmalarının yanısıra dini kitapları da yayınlıyor. Çil Hedîs, Pêxemberê Ummetê, Nimêj Dikim, Rîsale-i Nur Tercümeleri, Riyazüs Salihin tercümesi ve yayınladığı Kürtçe meallerle, Kürtlerin dinlerini kendi dilleriyle öğrenebilmesi için zengin bir kaynak sunuyor.

19115

Bütün Kürt klasiklerinin yeniden gözden geçirilerek ve tahkikat yapılarak set halinde yayınlanması ise Nûbihar’ın son projesi. Bu çalışma doğrultusunda şu ana kadar bunlardan 5 tanesini yayınlayan yayınevi, geri kalanları da kısa bir süre içinde okuyucularına ulaşırmayı hedefliyor. Şu ana kadar yayınlananlar ise şunlar: 

Feqiyê Teyran

Feqıyê Teyran, Kürtler arasında kuş dilini bilen ve tabiatla hemhal olan bir halk ozanı olarak tanınır ve bilinir.

Feqiyê Teyran’ın şiirleri ve manzum şekilde anlattığı hikayeleri tüm Kürtler arasında meşhurdur. En çok bilinenler Zembilfıroş, Bersisê Abid, Şêx Sen’an, Kela Dimdim, Ey av û av, Ey Dilberê, Feqe û Bilbil, Feqî û Mela ( Melayê Cizîrî ile birbirlerine karşı övgü ve medhiyeleridir) olarak sırlalanabilir.

Bunlar Kürtler arasında; bir çok kişi tarafından bilinenleridir. Feqiyê Teyran’ın şu ana kadar tesbit edilen bütün şiirleri, hikayeleri ve ona dair anlatılan menkibeleri dördüncü baskısı yapılan bu eserin içinde yer almaktadır.

Feqiyê Teyran’ın yaşadığı tarih hakkında muhtelif rivayetler mevcuttur. Kabul gören bir görüşe göre Feqiyê Teyran’ın yaşadığı tarih 1590/1660 yılları arasındadır. 

19112

Melayê Cizîrî

Kürt edebiyatı’nın zirve noktası olarak kabul edilen Melayê Cizîrî,  bütün Kürtler arasında tanınan ve sevilip sayılan bir şahsiyettir.

Melayê Cizîrî’nin şu ana kadar bilinen tek eseri bu Divan’dır. Cizîrî’nin divanı, yıllar boyu medrese hocalarının ve talebelerinin yanından ayırmadığı ve başucu kitabı olarak kullandığı nadir eserlerden bir tanesidir.

Bunun yanında medreselerde ders kitabı olarak okutulan bu divan’ın şiirleri talebeler tarafından ezberlenip büyük bir aşkla söylenegelmiştir.

Şark dünyasının bir çok müellifi gibi Melayê Cizîrî’nin de hayatı hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığımızı belirtmeliyiz.

19121

Bu biraz da şark dünyasının gizemli bir hayata olan aşinalığından kaynaklanmış olsa gerek. Üzerinde ittifaka varılmış olmasa da bir rivayete göre Cizîrî: 1567/1640 yılları arasında yaşamıştır. Kürtçe’sinin yanında Türkçe tercümenin de yer aldığı bu eserin üçüncü baskısı çıktı.

Mela Huseynê Bateyî

Mela Huseynê Bateyî klasik Kürt edebiyatında Ehmedê Xani’den sonra çok önemli bir konuma sahiptir. Çünkü hazreti Peygamberin mevlüdünü ilk defa Kürtçe yazan O’dur. O zamana kadar İbnul Hacer el-Heytemi’nin arapça yazmış olduğu mevlüt okunuyordu Kürtler arasında. Melayê Bateyî onu Kürtçe yazdıktan sonra, Kürtler artık onu okumaya başladılar ve Kürdistan medreselerinde de Kur’an’dan sonra okunan sıra kitaplar arasına girdi.  Mela Huseynê Bateyi’nin hayatı, eserleri ve şiirlerinin yer aldığı bu çalışma Feqiyê Teyran’ı da hazırlayan araştırmacı yazar M. Xalid Sadînî tarafından hazırlanmış. Bu değerli çalışmada, mevlüdün yanısıra Melayê Bateyi’nin ele geçen bütün şiirleri de yer alıyor.

Bu çalışma sayesinde, Kürt okuyucuları klasik Kürt edebiyatına dair olan bilgilerini zenginleştirecek. Bunun yanında klasik kültür de daha iyi anlaşılacak. 

Subh û êvarî şeva tarî şemala kê yî tu
Leyletul qedr û berat û nûrê mala kê yî tu
Çîçeka baxê îrem şox bejn û bala kê yî tu
Bo Xwedê key bêje min kanî şepala kê yî tu
Dêm kitêb e zulf e haşî şerhi xala kê yî tu
 

Adat û Rusûmatnameê Ekradiye
Mela Mehmûdê Bayezîdî
 

Mela Mehmûdê Bayezîdî 19. yüzyıl Kürt rönesansının öncülerinden bir tanesidir. Aynı zamanda Kürt edebiyatında düz yazıyla ilk metin yazan kişi Mela Mehmûdê Bayezîdî’dir. Kürtçe nesirin temeli O’nun eliyle atıldı. Mela Mehmûd  denemeleri ve değerli ansiklopedik yazılarıyla Kürt edebiyatının yönünü değiştirdi.  Kürt edebiyata yeni bir tarz getirdi û nesirle yeni bir süreci başlatmak istedi. Mela Mehmûd’a kadar Kürt edebiyat tarihi sadece şiirden oluşuyordu. Fakat onunla birlikte, artık şiir yerini yavaş yavaş nesire bırakıyor.

Kürtlerin Örf ve Adetleri ismini taşıyan bu eser, dönemin Erzurum Rus Konsolosu Aleksandr Jaba’nın teşvik ve desteğiyle Mela Mehmûd tarafından yazılmıştır. Bu eser, Kürtlerin örf ve adetlerine dair yazılmış bir eser olarak kendi alanında ilktir ve büyük bir tarihi öneme sahiptir.

Eser’in el yazmaları Aleksandr Jaba tarafından korunmuş olup onun sayesinde günümüze ulaşmıştır.

Bu değerli eser yazar ve araştırmacı Jan Dost tarafından yayına hazırlanmış ve notlandırılmış. Arapça harflerle yazılmış orijinal metin de kitapta yer alıyor. 

Seyid Eliyê Findikî 

Seyid Eliyê Findikî Cizreye bağlı Fındık köyünde dünyaya geldi ve ilk medrese eğitimini dönemin büyük alimi Mela Huseynê Kiçik’ın yanında gördü.

Seyid Elî hoşsohbet ve tatlı dilli bir insandı ve şiirdeki üslubu da çok sadedir. Şiirlerinde kullandığı dil herkes tarafından rahatlıkla anlaşılabilecek bir dildir. Bundan dolayı Seyid Eli halk tarafından sevilen ve şiirleri feqiler tarafından ezberlenen şairlerdendir. Dördüncü baskısı yapılan bu divanın konusu genellikle tövbe, günahlardan uzaklaşma, dünya sevgisini terketme, muhlis ve vefakar olmayan dostlardan şikayet, kul hakkını tavsiye ve bidatlardan uzaklaşma şeklindedir. Alimlere asıl vazifelerine dönmelerini tembihliyor ve halkın malını hileyle yemeyi bırakıp muskayla kandırmayı terk etmelerini öğütlüyor. 

Di dunyayê heçî rabê
Feqîr u şeyx û axa bê
Ji ber mirnê xilas nabê
Di şerq û hem di xerbê da

  • Yorumlar 1
  • Facebook Yorumları 0
    UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış
    ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
    Diğer Haberler
    ÖNE ÇIKANLAR
    Tüm Hakları Saklıdır © 2009 İlke Haber | İzinsiz ve kaynak gösterilmeden yayınlanamaz.
    Tel : 0532 261 34 89