• BIST 8793.17
  • Altın 2239.515
  • Dolar 32.3387
  • Euro 35.0829
  • İstanbul 15 °C
  • Diyarbakır 14 °C
  • Ankara 12 °C
  • İzmir 16 °C
  • Berlin 6 °C

PKK stratejik çıkmazda mı?

Ali Bayramoğlu

Türkiye 60 kişinin ölümüne yol açan iki sarsıcı bombalı saldırı yaşadı.

Bu saldırılar bir şiddet zincirine eklenen son halkalardı.

Son bir yıl içinde, PKK’nın ve TAK gibi yan örgütlerinin 12 ayrı kentte gerçekleştirdiği toplam 20 bombalı saldırıda, yarıya yakını sivil 225 kişi öldü, bin 22 kişi de ciddi şekilde yaralandı.

Türkiye’deki Kürt çatışmasında bu, madalyonun sadece bir yüzü.

20 Temmuz 2015’ten bugüne kadar öldürülen PKK’lı sayısı, resmi rakamlarla, 9 bin 500’e ulaşmış durumda. Bu dönemde, 10 bin 500’ün üzerinde kişi tutuklanırken, 843’ü güvenlik görevlisi, 335’i sivil olmak bin 178 kişi de PKK saldırılarında hayatını kaybetti.

PKK hareketinin başladığı 1984’den 2010’da kadar geçen 26 yıllık süre içinde güvenlik güçleri tarafından öldürülen PKK’lı sayısının 30 bin civarında olduğu dikkate alınırsa, son bir buçuk yıl Türkiye’nin Kürt sorununda yaşanan en kanlı çatışma evresine işaret ediyor.

Bu, aynı zamanda PKK’nın Türkiye sınırları içinde yaşadığı en kritik sıkışıklıklardan birisini de tablosu. Ağır kayıpları yanında, örgüt son bir yıl içinde Güneydoğu’da kentlerde alan hakimiyetini kaybettiği gibi, devlet kırsal alanda bugüne kadar ulaşamadığı PKK kamplarını ve bölgelerini şiddetle vuruyor ve temizliyor.

Siyasi iktidar buna paralel olarak, Kürt hareketinin içinde hareket ettiği sivil, siyasal ve demokratik alanı da boğacak kadar daraltmış durumda. Parlamenter faaliyet dahil olmak üzere, Kürt hareketiyle her tür sivil ya da siyasi temas kriminalize ediliyor.

AK Parti’nin çatışma politikasının bir başka ayağı ise Türkiye’nin Suriye’de izlediği politikada gizli.Türkiye Fırat Kalkanı operasyonuyla bir süredir IŞİD’e yönelik olmakla birlikte temelde Kürt kantonları arası bağları kesmek, Kürt siyasi alanını imha etmek, en azından daraltmak hedefini taşıyan askeri hamleler yapıyor ve bunu, bekası için hayati gördüğünü açıklıyor.

Bunlara, Ankara’nın Rusya-İran-Türkiye arasındaki Suriye anlaşmasının işaret ettiği gibi diplomatik adımlarını da eklemek gerek.

Gerçekleşme ihtimali tartışmalı olsa da Türkiye’nin niyetleri aslında daha keskin. Fehim Taştekin’in Cumhuriyet Gazetesi’ne verdiği bir röportajdaki şu tespitleri Ankara’da hakim havanın resmiyle kesişiyor: “Devletin aklında Rojava’ya karşı daha büyük bir savaş var. İçeride alınan sıkı yönetimvari önlemlerle sınırın altındaki yeni planlamayı birbirinden ayrı düşünmemek lazım. Türkiye’nin stratejisi, sınırlarına sürüklenen cihatçı örgütlerle bir tampon bölge oluşturmak. Bu, potansiyeli YPG’ye karşı kullanmak…”

Şimdi soru şu: Kürt hareketinin bunlar karşısındaki durumu nedir? Hangi siyasi noktada bulunuyor, hangi siyasi stratejiyi izliyor? Bu stratejinin Türkiye ve Suriye’de sürdürülebilirliği ne?

PKK’nın 2011 sonrası iki stratejik merkezi oldu: Türkiye’nin güneydoğusu ve Suriye’nin kuzeyi. Örgütün ana hedefi, birleşik egemenlik sahası olarak tanımladığı bu iki alanda örgütsel ve politik olarak hakimiyet kurmaktı. Bu arayış, Türkiye için demokratik özerklik, Suriye için federalizm iddiası ve hazırlıkları üzerine oturtuldu.

Kürt hareketi çözüm sürecine de bu çerçevede yaklaştı. Ayrıca Kürt illerinde devlet otoritesine paralel, adliye, zaptiye, maliye gibi devletimsi işlevler içeren siyasi bir yapılanma içene girdi. Kuzey Suriye’de ise özerk kantonlar ilan etti.

2014’te Kabone’nin IŞİD tarafından kuşatılması, radikal dincilere karşı verilen savaşta YPG’nin uluslararası koalisyon saflarında kendisine yer bulması, bu stratejiye yeni bir boyut kattı. Bu, Kuzey Suriye’deki Kürt siyasi varlığı açısından uluslararası düzeyde kabul edilme, destek bulma ve meşrulaşma boyutuydu.

Ne var ki, bu yeni gelişme bir başka gelişmenin önünü kesti. Türkiye’deki çözüm süreci önemli oranda Kuzey Suriye’nin işin içine dahil olması nedeniyle, bunun Türk tarafında yarattığı endişe ve yeni koşullara adapte olmayışı üzerine çöktü.

Türkiye ve Kürt hareketi arasında savaşın son safhası temmuz 2105’te bu zeminde başladı.

Kürt hareketi silahlı özerklik ilanlarıyla ve halk ayaklanması beklentisiyle şehir savaşları evresini başlattı. Bir bakıma, özerklik stratejisi istikametinde yeni bir yöntem kullanılıyor, Suriye’de kanton modeli Türkiye’ye taşınmaya çalışılıyordu. PKK yöneticilerinden Murat Karayılan 28 Eylül 2015’te verdiği röportajda “Demokratik özerk Kürdistan'ı gerçeğe dönüştürme hamlesini, tarihi bir hamle olarak görüyoruz ve ilerletiyoruz. Hakkari arazisinin yüzde 80'i kesinlikle gerillanın kontrolü altındadır. Buralara Türk devleti giremez.” diyecekti.

Ne var ki, bu arayış 2016’nın yaz ayları geldiğinde başarısızlıkla ve askeri yenilgiyle sona erdi. Örgüt bu yenliğinin ardından tekrar vur kaç eylemlerle, Batı'da büyük şehirlerde ses getirecek, meydan okumasını simgeleyecek eylemlere yöneldi.

Örgütün sosyolojik tabanı ise askeri yenilgiye ve şehir savaşlarının yarattığı tahribat sonrası Kürt orta sınıfından yükselen tepkiye rağmen hala güçlü. HDP hala yüzde 10 civarında bir oy potansiyeline sahip, bu oran Kürt bölgelerinde yüzde 50’yi aşıyor.

Konunun iki önemli ve tanınan uzmanı, Vahap Çoşkun ve Cuma Çiçek PKK’nın Türkiye stratejisine ilişkin şu tespiti yapıyor: “Türkiye, Irak ve Suriye‘den farklı olarak merkezî devletin varoluşsal bir kriz yaşamıyor. Ülke genelinde bir siyasal istikrarsızlık ve ayaklanma yok. Uluslararası güçlerin müdahale imkanı bulunmuyor. Bir NATO ülkesinde, Kürt hareketi için, siyasi çözüme dönüş dışında rasyonel bir seçenek yok.”

Kürt hareketinin Kuzey Suriye’deki durumu ve politikalarına gelince... PKK için Rojava örgütün Yürütme Komitesi üyesi Karayılan’ın şu sözlerinin de gösterdiği gibi hayati ve belirleyici önemini her geçen gün artırıyor: “Türkiye’nin ‘Kürtler statü ve hak elde etmeyecek’ gibi bir politikasının sonuç alma şansı yoktur. Bugün Rojava’nın ve onun etrafında örülen Suriye Demokratik Meclisi Güçleri’nin Suriye topraklarının yüzde 29’unu kontrol etme durumu vardır. Şimdi Rakka’ya dönük hamle gündemde. Rakka’yı da alsalar bu yüzde 40’lara ulaşır. Bunu kimse göz ardı edemez.”

Bununla birlikte bölgedeki ittifaklar son derece değişken. Kürt hareketi, Esad, Türkiye, ABD, İran, Rusya arasında hareket eden, yer arayan bir konumda. Koşullar ve siyasi rüzgarlar bölgede Kürtlerin arkasından esiyor olsa da PKK açısından bu, bağımlı değişken olma konumunu değiştirmiyor.

Nitekim Karayılan, Rusya-İran-Türkiye zirvesinden önce, 19 Aralık’ta yaptığı açıklamada bu durumu şöyle teyit ediyor: “Şu anda herkes iki konuda nelerin olup biteceğini hesaplayarak politika oluşturmaya çalışmaktadır: Bunlardan birincisi, ‘ABD’nin yeni seçilen başkanı Trump’ın 20 Ocak’ta göreve başlamasıyla birlikte özelde Suriye’de, genelde Orta Doğu’da nasıl bir politika geliştireceği’ konusudur. bu ikilinin yanında İran da vardır.”

Şüphe yok ki, Suriye’nin toprak bütünlüğünü vurgulayan Rusya-Türkiye ve İran anlaşması PKK’lı yöneticinin sorularına bir tür yanıt. Türkiye’nin bu anlaşmayla asıl hedefi Kürtlerin harekat alanını daraltmak, özerk bir oluşumun önünü almak.

Bunun gerçekçi olup olmadığı ve siyasi dengelerin önümüzdeki günlerde nasıl seyredeceği ise henüz belli değil.

Ancak Kürt hareketinin önü şu itibarıyla eskisi kadar açık değil.

Fazlasını söylemek için kartların yeniden karılmasını beklemek gerek. (Al Monitor)

  • Yorumlar 0
  • Facebook Yorumları 0
    UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış
    ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
    Bu yazıya henüz yorum eklenmemiştir.
Yazarın Diğer Yazıları
ÖNE ÇIKANLAR
Tüm Hakları Saklıdır © 2009 İlke Haber | İzinsiz ve kaynak gösterilmeden yayınlanamaz.
Tel : 0532 261 34 89