Kürt Dili bugün dünyada 50 milyon dolayında insanın konuştuğu bir dildir. Bu rakam bağımsız devlet olarak egemenliğini sürdüren 52 devletin toplam nüfusu kadardır. Sayısal güç açısından ise Kürt Dili yeryüzündeki binlerce dilin içinde kırkıncı sıradadır. Dil insan ve bitki gibi canlı bir varlıktır. Bu varlığın gıdasını bilim, teknoloji, edebiyat, ticaret, kitle iletişim araçları, sinema, tiyatro ve benzeri alanlardaki kullanımı oluşturmaktadır. Yazılı bir dilin, bir dil topluluğunun yaşamına nüfuz etmesini ya da kurumlaşmasını dilsel etmenler değil sosyal ekonomik ve teknolojik gelişmeler belirlemektedir. Bir dilin standartlaşmasında İngilizlerin kabul etikleri unsurlar (1) genel kabul gören bir kelime hazinesiyle yapılan ve devletçe desteklenen bir eğitim sistemini ve (2) edebi üretimi talep eden bir okur kitlesini gerektirdiği ifade edilmektedir.
Osmanlı döneminde tüm halklar sınırlı da olsa kendi dillerini kullanabilmekteydiler. O dönemde Kürtlerin yaşadıkları coğrafya zaten Kürdistan diye anılmaktaydı. Fakat cumhuriyetin kuruluşuyla beraber tüm farklı kültürler, diller ve halklar yok sayılmaya başlandı ve bu topraklar üzerinde yaşayan herkes inkar edilerek, Müslüman olmayanlar sürülürken, Müslüman topluluklar Türk sayıldı. Şiddetli bir asimilasyon politikası hayata geçirildi ve 90 yıla yakın bir süredir ciddi asimilasyona maruz bırakılan Kürtçenin, gelişimi engellendi. Mart 1924’te çıkarılan Tevhidi Tedrisat Kanunu ile eğitim ve öğretim tek tipleştirilmiş; bununla da yetinilmeyip 1925’te çıkarılan Takrir-i Sükûn Kanunu ve İskân Kanunlarıyla Kürt eğitim kurumlarında eğitim verenler ve yetişenler sürgüne gönderilmiş, kurumsal yapılar tahrip edilmiştir. Kütüphanelerde Kürt ismi geçen yayınlara bile tahammül edilmemiş ve yok edilmişlerdir.
Kürt diline en büyük hizmeti, Cegerxwin, Osman Sabri, Qadrican, Nurerddin Zaza ile birlikte Mir Celadet Ali Bedirxan sunmuştur. 15 Mayıs 1932 tarihinde sürgün yaşayan seçkin Kürt aydın Mir Celadet Ali Bedirxan, Şam’da Hawar adında Kürtçe edebiyat dergisini yayınlamaya başlar. Toplamda 57 sayı çıkarılan dergi 1943 yılına kadar yayın hayatını sürdürür. Derginin ilk 23 sayısı hem Latin hem de Arap alfabesiyle basılır ve 24. sayıdan itibaren dergi sadece Latin alfabesiyle yayınlanır. Latin karakterli Kürt alfabesini halkına 1932 yılında kazandıran büyük Kürt dilbilimci Mir Celadet Bedirxan’ın emeklerinin anısına 2006 yılından bu yana Kürt Dil Kurumları ve ilgili STK’ler her 15 Mayıs’ı Kürt Dil Bayramı olarak çeşitli etkinlikler ile kutlamaktadırlar.
On yıllardır dil, kültür, kimlik ve örgütlenme hakları ellerinden alınan bu halk, insani ve doğuştan gelen bu hakları için mücadele vermektedir. Bu hakların kullanımı ancak kurumsal yapıların teşekkülü ile mümkündür.
Bugün Mir Celadet Ali Bedixan’nın torunları ona layık olmak üzere her biri kendi alanında özel bir yere sahip siyasetçi, yazar, gazeteci, akademisyen, doktor, avukat, eczacı, iş adamı, esnaftan vb. oluşan 288 kişi bir araya gelerek bir vakıf Kurdular. Kurucular Kurulunun üç yıllık hazırlık sürecinde oluşturduğu birikimle Dünya Anadili Günü olan 21 Şubat 2013 tarihinde vakfın kuruluşu için başvurulmuş ve 17 Mayıs 2013 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak tüzel kişilik kazanmıştır.
Mezopotamya Vakfı adıyla kurulan bu vakıf her seviyede ana dilinde eğitim verecek eğitim kurumları kurmayı hedeflemekle beraber başa bir üniversite kurma hedefini koymuş bulunmaktadırlar. Kanımca Mir Celadet Ali Bedirxan’nın torunları bu üniversiteyi kurmayı başardıklarında ona layık olmuş olacaklardır. Herkesin dil bayramını tebrik ediyorum.
Not: Bu yazı yazılırken Manisa’nın Soma ilçesinde maalesef çok acı bir maden ocağı kazası haberi geldi. Ajanslardan alınan haberlerde o ana kadar ölen işçi sayısı 200’ü aşmıştı. Ölenlere başsağlığı, yaralılara acil şifalar, ailelerine sabırlar diliyorum. Zenginler daha çok kazansın da kim ölürse ölsün diyen anlayışa da isyan ediyorum.
ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.