Van’ın Çatak İlçesi’ndeki Görentaş bölgesinde 1998 yılında çıkan çatışmada yaşamını yitiren ve toplu olarak gömülen 26 PKK’liye ait toplu mezar Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) talebi üzerine mahkeme kararıyla açıldı.
Çatak Asliye Ceza Hukuk Mahkemesi Hakimi Mustafa Erkam Aydoğan katip, müşahit, avukatlar ve ailelerin hazır bulunduğu alan olay yeri şeridi ile kapatılırken, Mezarlar açıldıktan sonra çıkarılan kemikler uzmanlar tarafından toplandı.
Konuya ilişkin bilgi veren Avukat Turan Ece, yürüttükleri davanın olumlu sonuçlanması halinde bunun hayatını kaybeden 17 bin insanın akıbetini belirleyeceğini ifade etti. Avukat Ece, dosyanın AİHM’e taşınan ilk dosya olduğunu söyledi.
“Biz bu dosyaya ilk başvurumuzu 2011 yılının ekim ayında yaptık. Buradaki tek talebimiz kemik dokularının ailelere teslim edilmesiydi. Savcılık bu dosyada kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi. Bir üst mahkemeye itirazda bulundum o mahkeme de savcılığın kararıyla aynı kararı verince bizde AİHM’e başvurduk.
“AİHM dosyaya bir hak arama talebi olduğu yönünde karar verdi. AİHM kararını gerekçe göstererek hukuk prosedürünü yeniden işlettik. Şu an gelinen aşamada kazı işlemi yapıldı.
‘Bu dosya ile toplu mezar sorunu çözülebilir’
“Bu dosya ile toplu mezar sorunu çözülebilir. Yalnız iki taraf bu sorunu çözmek için irade ortaya koymalıdır. Biz diyoruz ki bu bir şanstır. İlk kez prosedüre uygun hukukun uygulandığı Avrupa hukukunun dahil edildiği davadır.
“‘Çözüm süreci’ ile birlikte Beşir Atalay’ın söylediği bir söylem vardı. O söylem tahminimce toplu mezarları da ilgilendirir. Atalay ‘Duyguları incitilmiş vatandaşlarımızın duygularını onarmak gerekir.’ Bugün ayakta durmakta zorlanan annelerimiz, evlatlarının nerede olduğunu belirleyip kemikleri dahi olsa sahip çıkmak için buradalar.”
Ne olmuştu?
12 Ekim 1998’de Van Çatak’a bağlı Kayaboğazı köyü Görentaş yaylasında TSK ile PKK arasında çıkan çatışmada resmi kaynaklara göre 22, PKK’ye göre 27 PKK’li yaşamını yitirdi. PKK’lilerin cenazeleri ailelerine teslim edilmedi.
Temmuz 2011’de Çatak’ta toplu mezar bulunduğu haberini alan aileler, kendi çocuklarının da orada olabileceğini düşünerek İnsan Hakları Derneği (İHD) Van Şubesi’ne başvurdu. Arduç ailesi İHD Van şubesine 4 Ekim 2011’de, diğer aileler de 11 Ağustos 2011’de İHD’ye gitti.
İHD’li avukatlar Çatak Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurarak, “toplu mezarın kamu marifetiyle açılması, DNA testinin yapılması ve kendi yakınlarına ait olduğunu düşündükleri kemiklerin yakınlarına teslim edilmesini” istedi.
Çatak Cumhuriyet Başsavcılığı 24 Ağustos 2011’de “kamu adına kovuşturmaya yer olmadığına” ve “taleplerinin hukuk mahkemesi yetkisinde olduğuna” karar verdi. Erciş Ağır Ceza Mahkemesi de kararı onadı.
Olay AİHM’e taşındı. Ailelerin başvurusunu değerlendiren AİHM, 20 Mart 2013’teki yazısında, “kovuşturmaya yer olmadığı” gerekçesiyle kapatılan dosyanın hukuk mahkemesine taşınıp taşınmadığını sordu.
AİHM’in bu yazısı üzerine Avukat Ece, Çatak Sulh Mahkemesi’ne 26 Nisan 2013’te başvuru yaptı, dava açıldı. Üçüncü duruşma 16 Temmuz’da görüldü. (Bianet-Anf)
ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.